MUDEVVEN -
MUDEVVENAT
“Toplanmış, tedvin
edilmiş” manasına ismi mef’uldür. Hadis usulünde çeşitli konulardaki hadislerin
yazılı olduğu kitaplara denir. Çoğulu mudevvenât gelir.
Nebi (s.a.s) zamanında hadisler
daha çok ezberden rivayet edilmiştir. Onun ebedi aleme göç edişinden sonra
sahabilerin birer birer vefat etmesi ve fetihler sonucu İslâm ülkesine katılan
yerlere göç etmesi karşısında hadisleri toplama faaliyeti başlamıştır.
İkinci hicri asır başlarından
itibaren hadisler bir yandan ezberlenerek rivayet edilirken öte yandan
yazılmaya başlanmıştır. Bu faaliyetlerin sonunda sahife, kitap gibi hadis
müdevvenatı ortaya çıkmıştır. Kitaplar, sahife denilen küçük çaptaki yazılı
hadis metinlerinden sonradır. Kitap çapında ilk hadis müdevvenatı Ma’mer b.
Raşid'in el-Câmi'i, Abdurrezzak b. Hemmam'ın Musannefi ve İmam-Malik'in
el-Muvatta'ıdır. Bu iki müdevven musannef veya cami denilen ilk tertipli
eserlerdir. Belli konulardaki hadisleri aynı bölümlerde bir araya getirirler.
Hadislerin yanısıra sahabi ve tâbi'i kavillerini de ihtiva ederler. En önemlisi
daha sonraki müdevvenata esas teşkil etmişlerdir.
Üçüncü hicri asnn
başlarına gelindiğinde tedvin faaliyeti hızlanmış ve hadisler çeşitli
metodlarla ayrılarak yeni müdevvenat ortaya çıkmıştır.